نقدی بر کتاب فصل چیدن باران

 

  نقدی بر کتاب فصل چیدن باران

کتاب فصل چیدن باران اولین مجموعه ی شعری میخوش ولی زاده  است که زیر نظر انتشارات شروع در اختیار علاقمندان شعر امروز قرار گرفته است .

 

در اولین برخورد با مجموعه به روایی بودن آثار ایشان پی می بریم که ویژگی بارز شعر کنونی ماست در واقع امروزه تصویر و روایت دست به دست هم داده فرم عینی (نمایشی _تصویری )به شعر می دهندو این دقیقا نکته ای است که در پیشینه ی آقای ولی زاده جای دارد چرا که رشته ی اصلی او کارگردانی تئاتر است و این یگانگی تصویر و توصیف جزء لاینفک هنرهای نمایشی ست .
چنانچه می دانیم قصد تمامی هنرهای هفت گانه تاثیر برمخاطب است اما آیا به راستی فرقی میان خواننده و بیننده نیست؟
شاعر یک مجموعه تا چه حد آزادی عمل در مضمون سازی دارد و آیا با آوردن فضاهای متفاوت می تواند امید داشته باشد که خواننده در کوچه پس کوچه های شعرش گم نشود؟

تنها با خواندن یک یا دو نمونه از آثار آقای ولی زاده می توان دریافت که شعرهای ایشان تصویر محور هستند و شاعر خط به خط تصاویر پیرامونش را در کنار هم چیده است تا در نهایت تصویر بزرگتری را خلق کند . تصویری که نبودن عشقی را به میان می کشد . 

نبودی/دریا گریه میکرد/داشتی می رفتی/که خدا پاشیده بود روی سنگها/آنقدر نشستم خیره شدم تا پرت شدم/به دسته گلی که آب داده ای/راستی موج ها پس آوردند/یادت هست؟/رفته بودی بازار که برگردی/برای عروسک خانه ی پدری دست بدوزی/ دادبزنم بزرگ شدی دختر/دست فروشهای کوچه دیر کرده اند/فصل چادر گل دار رسیده آهای.../درختی باشم/پرنده ای بشوی لانه بسازی/صبح شده بود/چشم گذاشتم که بخوابم/نبودی / که پیدات نکردم.
(شعر شماره ی6 ص.19)

شاعر با کمک از همین تعدد تصاویر سعی میکند تا عواطف درونی خود و تاثیر محیط اطراف را بر خویشتن بیان کند.

اما گاهی این تصویر سازی گویی از دست او هم خارج شده و تصاویر چنان در هم می تنند که جریان شعر را بهم ریخته خواننده را مجبور می کنند که  برای درک بهتر محیط به عقب برگردد و صحنه را از ابتدا باز نگری کند درست مثل دیدن یک فیلم .در صورتی که با حذف چند تصویر هیچ خللی در شعر ایجاد نمی شودو نقطه قوت  همچنان باقی می ماند.

می خواهم بروم بیرون/اجازه آقا/تو را به خدا/دست از سر این مسئله لعنتی بردار/ما که نفهمیدیم حل می شود یانه/باید هسته اش را بالا بیاورم/اگر راست می گویی/ با هر کلیدی که خواستی/بیا/دستهای بسته ی مرا باز کن/باید نفس نفس بزنم/آنقدر انگشتم دراز نیست که می گویی سعی کن می توانی/ما که بهار نمی خواستیم/.......
شعر شماره ی 23ص.55

این دست و دلبازی در خلق تصاویر نه به نفع شعر است و نه به نفع شاعر !چرا که خواننده را زودتر از موعد خسته می کند و در دم او را راهی خواندن شعری میکند که درآن نهایت ایجاز باشد و با کمترین مطلب بزرگترین حرفها نوشته شده باشد .

مثل پرنده ای /گرم چنان می زنی درمشت/که قلبی در سینه/ آی زندگی/ می ترسم چشم بگذارم/ پریده باشی.

شعر19.ص.48

اما دراین مجموعه چند شعر کوتاه می توان یافت که تصاویرش خاص خودش باشد و در  شعرهای دیگر تکرار نشده باشد بجز همین شعر و شعر شماره ی 22.
که یاد آور فیلمی با همین موضوع و حال و هواست که چقدر هم زیبا به شعر بدل شده است . دست مریزاد شاعر.

در مزرعه ی پدری/خبری نیست/برگی نمانده بسرایم//من اینجا/دنبال تکه های کشف نشده ام/از آسمان هفتم/فرشته ها/خوشه های بمب می بارند/مترسکها نمی دانند/باید از درختهای بی گیلاس پرسید/ گوشواره های دخترکم را/ندیده اند!

شعرهای اقای ولی زاده از آن دسته شعرهایی هستند که اتفاق در پایان اثر نهفته است و مخاطب می باید پا به پای شاعر تصاویر را کنار هم چیده تا به فضایی که منتهی به پایان بندی شعر می شود دست یابد.

ماه میهمان ماهی هاست /پاورچین پاورچین برویم/ حوض بیدار می شود.ص.41

گویی شاعر تمام اطناب در توصیف اثر را برای رسیدن به همین پایان بندی به کار برده
است .پایانی که خود به تنهایی میتواند شعر کاملی باشد و گاهی آن چنان زیبایند که خستگی از تن مخاطب بیرون می کنند. .

روی سنگ قبرم /پروانه ای نیست/ به ماهیها بگو برگردند  .ص.18

اینجا کولی ترین اسبها هم / اسیر دست دختران بادند/ بر شانه های هر مردی که بخواهند / می تازند     ص.22

گذشته از تمامی این توصیفات آقای  ولی زاده شاعری ست که به ندرت درگیر تکنیک و فرم و بازیهای زبانی می شود و پیش نمی آید که در شعر او دچار دست اندازهای معنایی بشویم
 روانی و یکدستی زبان و همچنین بدور بودن از تشبیهات و استعارات کمکی ست به مخاطب اثر که بی هیچ دغدغه ای چشمها را به شعر باز بگذارد و با کمی چشم پوشی از برخی پلانها صفحه را ورق بزند و شعر بعدی را شروع کند .

شاید همین تصاویر نردبانی هستند برای صعود شاعر به قله های بالاتر و ما به زودی زود  پایین نشسته برای او دست خواهیم زد .
به امید آن روز.

امتحان انشا:
روی صندلی سینما نشستم

روی صندلی سینما نشستم و داشتم فیلم قاعده ی بازی را نگاه می کردم .کمدی بود. در سینما همه جا را سکوت فراگرفته بود . و در همین حال یک آدم چاق بغل دست من بود که فقط می خورد و می خندید . من داشتم می خندیدم . آدمه انگار داشت تو بخور و نمیر فیلم می دید .دیگه داشت حالم به هم می خورد از سینما بیرون امدم . خوابم می آمد . به خانه رفتم خوابیدم.ادم چاقه هنوز توی ذهنم بود . کابوس آدم چاقه را دیدم که مثل غول داشت به طرفم می آمد تا من را بخورد . از خواب بلند شدم. صبح شده بود . رفتم مدرسه و بعد از چند ساعت که از مدرسه برگشته بودم دوباره رفتم سینما چون که آدم چاقه نذاشته بود فیلم را ببینم . روی صندلی نشستم . دوباره همون آدم چاقه اومد . این دفعه به او گفتم : اینقدر بغل دست من نشین .تو نمی ذاری من فیلم را ببینم از اینجا برو نکنه می خواهی مرا بخوری.

نویسنده: سروش

پی نوشت: میدونم خیلی غلط داره اما مثل خودش نوشتم و دوست داشت اینجا بزارمش . کی به فکرش می رسید چنین انشایی برای امتحانش بنویسه؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

 

 

 

امتحان انشا:
روی صندلی سینما نشستم

روی صندلی سینما نشستم و داشتم فیلم قاعده ی بازی را نگاه می کردم .کمدی بود. در سینما همه جا را سکوت فراگرفته بود . و در همین حال یک آدم چاق بغل دست من بود که فقط می خورد و می خندید . من داشتم می خندیدم . آدمه انگار داشت تو بخور و نمیر فیلم می دید .دیگه داشت حالم به هم می خورد از سینما بیرون امدم . خوابم می آمد . به خانه رفتم خوابیدم.ادم چاقه هنوز توی ذهنم بود . کابوس آدم چاقه را دیدم که مثل غول داشت به طرفم می آمد تا من را بخورد . از خواب بلند شدم. صبح شده بود . رفتم مدرسه و بعد از چند ساعت که از مدرسه برگشته بودم دوباره رفتم سینما چون که آدم چاقه نذاشته بود فیلم را ببینم . روی صندلی نشستم . دوباره همون آدم چاقه اومد . این دفعه به او گفتم : اینقدر بغل دست من نشین .تو نمی ذاری من فیلم را ببینم از اینجا برو نکنه می خواهی مرا بخوری.

نویسنده: سروش

پی نوشت: میدونم خیلی غلط داره اما مثل خودش نوشتم و دوست داشت اینجا بزارمش . کی به فکرش می رسید چنین انشایی برای امتحانش بنویسه؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

 

 

محکوم شکست می شود غم با تو

باران و تگرگ شده شبنم با تو

در باغ نشسته عطر شوق انگیزی

خرزهره گرفته عطر مریم باتو

 

.........................................

احساس من از ترانه مست است امشب

گر خنده کنی مرگ چه پست است امشب

فرهاد گرفته دست راست بر سرمن

صوفی خیال بت پرست است امشب

..........................................

ای ثانیه ها کمی تعلل خوب است

روی سخنم به شعر او مجذوب است

با اینکه رسیده وعده ام می گویم

بی قافیه هم در نظرم محبوب است

 

 

 

..........................................

پی نوشت: مصرعهای اغازین از استاد خوبم آقای مهری نژاد می باشد

 

مرغ همسایه غاز است

دیروز به این فکر میکردم چرا برای ما ایرانیان مرغ همسایه غاز است؟ خوشبختانه یا بدبختانه این مثل در تمام زندگی ما جاریست از انتخاب همسر گرفته تا تربیت فرزند و شغل اجتماعی گرفته تا ....
خوب فکرم درگیر دیگر مسایل شد  و به شب نکشید اما شب هنگام با خواندن روزنامه همشهری دوباره این فکر در سرم چرخید . فرق نمی کند شما چکاره باشید دکتر .مهندس . استاد دانشگاه .وزیر یا رییس جمهور :بهر حال مرغ همسایه غاز می شود .

می گویم چرا: همگی دوران دبیرستان را بخاطر داریم .کتابهای قطوری که باید در عرض سال حفظ می کردیم و به جان مادر گرفته تا معلم نق میزدیم .اما هنوز چندی نگذشته مدیون همان درسها شدیم برایتان مثال میزنم . مثلا درس تاریخ :خوب رشته درسی من که اقتصاد نبود اما در سال سوم تاریخ عمومی داشتیم که شامل دوران بعد و قبل انقلاب میشد .شاهان را شناختیم و وزرایشان را . حالا هر وقت که تقی به توقی میخورد و سریال تاریخی ساخته میشود به خودم می بالم که نمره ی تاریخ من هجده بود همه ی اینها را هنوز به یاد دارم.بیچاره برادرم و همسرم  که همه گونه تاریخ داشتند و چیزی یادشان نیست .

دوران دبیرستان که تمام شد نوبت دانشگاه شد . دروس عمومی و اختصاصی .
اختصاصی که هیچ اما عمومی : برای اولین شانس دانشگاهی امثال من  چهار واحد فارسی عمومی چهار واحد معارف یک واحد قران دو واحد تاریخ اسلام دو واحد اخلاق اسلامی دو واحد متون اسلامی دو واحد انقلاب اسلامی  دو واحد زبان خارجه ودر اخر دو واحد تربیت بدنی اما در دومین شانس سه واحد فارسی عمومی یک واحد تنظیم خانواده!!! و تکرار مابقی 
بله دوستان این ماجرای همان مرغ همسایه است . سروته انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام و متون اسلام و اخلاق اسلامی و معارف اسلامی یک کرباس بود همه اش تاریخ اعراب عزیز تر از جان و در عوض تاریخ ایران را ....
راستی ما را چه به تاریخ ایران !به ما چه که در تاریخ ایران چه پادشاهانی نقش داشتند !به ما چه که قبل از این سی سال چه کسی در ایران حکومت میکرد .ما باید اعیاد اعراب را بدانیم باید بدانیم چرا در محرم نمی شود جنگ کرد عروسی کرد چرا در ماه رمضان باید تا چند روز رقصید و بعد از چند روز عزا داری کرد و بعدش دوباره آزادی بزنی برقصی .
وزرای مملکت ما حق دارند که سلسله شاهنشاهی را از کتابهای درسی حذف کنند . بله حق دارند . اصلا میتوانند تاریخ ایران را حذف کنند . اصلا باید خود ایران را حذف کرد . فکر می کنید حذف و اضافه چه روزی ست؟ عقب افتاده اید . حذف شد و تمام شد . از این به بعد در مورد شاهنشاهی دیگر چیزی نمی شنوید و نمی خوانید
 ما راچه به  هخا منشیان .اشکانیان.سلوکیان . صفویه. ساسانیان.افشاریه. زندیه. قاجاریه  ؟

 . شاید قرار است تاریخ فلسطین جایگزین شود!خوب حق ماست که در مورد تجاوز اسرائیل به لبنان و فلسطین بدانیم . حق ماست که برای فرهنگ اعراب که به سلطه اسرائیل درآمده دل بسوزانیم . گور پدر فرهنگ ایران !اصلا باید امثال و حکم ایرانی هم حذف شود و گفته های اعراب جایگزین شود .که گفته وقت طلاست . وقت بی ارزش است که می شود دوره ای را به راحتی حذف کرد . دوره ای را  تصور کرد اصلا وجود نداشته است . به اعراب بچسبید . به یزید . به شمر و به بن لادن ....

به طالبان 

سلام